Ël Krak dij Sivalié (قلعة الحصن, Ḥisn al-Akrād an àrabo, visadì Fortëssa dij Curd, ancheuj Qalʿat al-Ḥiṣn, Sitadela dla fortëssa) a l’é na fortëssa militar sirian-a situà davzin a Homs e a peul esse considerà ël castel medieval për ecelensa dl’época dle Crosiade.
A l’é stàit la costrussion militar la pì amportanta e avosà
dl’órdin militar dij Sivalié dl’Ospidal ëd San Gioann ëd Gerusalem,
pì conossù coma Órdin Ospidalié prima dë dventé Órdin dij Sivalié
ëd Ròd e peui Órdin dij Sivalié ‘d Malta – ancheuj S.M.O.M (Sovran
Militar Órdin ëd Malta).
Ël Krak a rapresenta miraco un-a dle testimonianse dël passà
medieval pì anciarmante che la coltura cristian-a ocidental a
l’abia podù lassé an tut l’Ëvzin Orient islàmich.
Ël Krak (ch’a deriva d’la paròla aramàica karkha, ch’a veul
dì sità) as treuva apropré a metà stra antra Alep e Damasch, squasi
a 60 km a SO dë Hama.
Soa posission a l’era antlora stratégica përchè a controlaba ‘l
“Pass dë Homs”, valadì lë sboch setentrional ëd la pianura motobin
estèisa e drùa dla Buqay'a (ancheuj Beqāʿ), antra ‘l mont
Lìban e l’Antilìban, ch’a ‘ndasìa a finì pròpi dnans a l’ùnich
passagi possìbil (ël Pass dë Homs), ch’a mnava vers la còsta dël
mediterani e a permëttìa ‘d rivé a la sità ‘d Tortosa (ancheuj
Tartus), an costituend parèj la dësfèisa la pì avansà dla Contea ‘d
Trìpoli.
Ancheuj an efèt as fa pì nen cas a la strategicità ‘d cèrt passagi,
ma al temp che coste vìe a j’ero obligà, controlé ‘l pass dë Homs a
vorìa dì controlé gran part ëd la còsta libanèisa antra Antiòchia e
Beirut e gran part dël teritòri dla Siria.
An sla colin-a anté ch’a l’é stàit costruì ël Krak dij Sivalié, a
j’era an prinsipi na pcita fortëssa ciamà “Castel an sla còsta” o
“Castel Curd”. A l’é stàita ocupà vers ël 1031 da l’emir dë Homs
ch’a l’ha lassaje un pressidi ëd soldà curd për protege ij teritòri
intern ëd la Siria d’la mnassa dj’invasor ch’a sarìo podù rivé dal
mar.
Thomas Edward Lawrence, pì conossù coma Lawrence d'Arabia, quand
ch'a l'ha dëscovrilo dël 1909 a l'ha definilo "ël pì bel castel dël
mond, sicurament ël pì pitoresch ch'i l'abia vist, na vera
maravija".
Dël 2006 ël Krak dij Sivalié a l'é stàit inserì, ansem a la
Sitadela 'd Saladin (conossùa ‘dcò coma Qal’at Salah al-Din)
ant la lista dël patrimòni mondial ëd l'umanità dl'UNESCO.